Alle stembureaus in Nederland zijn woensdag op de derde verkiezingsdag tot 21.00 uur open.

Dit jaar gelden speciale coronamaatregelen op de stembureau’s. Zo mag je in veel gemeenten het rode stempotlood mee naar huis nemen.

De verwachting is dat de opkomst ongeveer hetzelfde zal zijn als in 2017, bijna 82 procent.

Alle stembureaus in Nederland zijn woensdag op de derde verkiezingsdag sinds 07.30 uur geopend. Sommige stemlocaties waren zelfs al eerder open, zoals in Castricum. Op station Nijmegen opende het stemlokaal om 05.15 uur.

Voor alle stembureaus in het land gelden dit jaar speciale maatregelen om de kans op besmetting met het coronavirus zo klein mogelijk te houden. Zo mogen kiezers in veel gemeenten hun potlood waarmee gestemd is, meenemen naar huis. Om die reden is het potlood wel kleiner dan voorgaande jaren.

Wegens het coronavirus zijn de mogelijkheden om te stemmen uitgesmeerd over drie dagen. Maandag en dinsdag konden kwetsbaren en mensen uit een risicogroep in relatieve rust tot 21.00 uur terecht. De verwachting is dat de opkomst ongeveer hetzelfde zal zijn als in 2017, bijna 82 procent.

Volg hieronder het laatste verkiezingsnieuws op de voet:

23.00 – Deze liveblog is nu gesloten.

22.44 Wilders hoopte op 20 zetels, maar noemt verlies beperkt

PVV-leider Geert Wilders had "op meer gehoopt dan die zeventien zetels" waar de exitpoll voor zijn partij vanuit gaat. Maar de grootste oppositiepartij heeft volgens Wilders slechts "licht verloren". Dat VVD en D66 hebben gewonnen, betekent ook dat Wilders zich erbij neerlegt dat hij weer de oppositie in gaat.

"Bedankt aan die toch weer 1 miljoen kiezers die op de VVD hebben gestemd", zei Wilders in reactie op de exitpoll. Hij hoopt dat er nog een zetel zijn kant op valt, waardoor hij toch "in de buurt van die twintig blijft". Ook met zeventien of achttien zetels blijft hij relevant. Het verlies is bovendien beperkt, vindt Wilders. Desgevraagd zegt hij dat Forum voor Democratie "zeker wat zal hebben afgesnoept". Die partij groeit volgens de exitpoll van twee naar acht zetels.

22.40 - Kaag voelt grote verantwoordelijkheid

De verkiezingswinst van D66 legt "een grote verantwoordelijkheid" op de partij, zegt politiek leider Sigrid Kaag. "Ik zie het vertrouwen dat wij als D66 hebben gekregen als een bevestiging dat wij als enige progressieve partij invloed hebben gehad de afgelopen jaren", aldus Kaag. "Met dat vertrouwen gaan we serieus om."

Tegelijkertijd ziet Kaag de noodzaak tot samenwerking, ook met de VVD van demissionair premier Mark Rutte die eveneens winst heeft geboekt. Het beleid moet "progressiever, eerlijker en groener" dan de afgelopen vier jaar, zegt zij. Maar: "we zullen rekening moeten houden met onze partners".

22.08 - Opkomst verkiezingen 2021 toch hoger dan 2017 met 82,6%

De opkomst bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer komt volgens een aangepaste exitpoll van Ipsos, in opdracht van de NOS, uit op 82,6 procent. Daarmee zou het de hoogste opkomst zijn sinds 1986 toen bijna 86 procent van de stemgerechtigden kwam opdagen.

Bij de laatste verkiezingen voor de Tweede Kamer in 2017 was de opkomst 81,9 procent.

21.54 - Geüpdate exitpoll van Ipsos: VVD komt uit op 36 zetels, D66 blijft op tweede plek met 27

Volgens een geüpdate exitpoll van Ipsos, in opdracht van de NOS, blijft de VVD de grootste partij met niet 35, maar 36 zetels en wordt D66 tweede met 27 zetels.

De PVV staat nog altijd op nummer 3 met 17 zetels en ook de uitslag voor het CDA blijft staan, 14 zetels.

Op grotere afstand volgen dan de PvdA met 9 zetels, GroenLinks en de SP met 8. Forum voor Democratie komt daarentegen volgens de geüpdate exitpoll uit op 8 en niet 7 zetels. De kleine nieuwe partijen houden stand, al levert het pro-Europese Volt 1 zetel in ten opzichten van de vorige poll en blijft steken op 3 zetels.

21.52 - Schiermonnikoog geeft als eerste gemeente uitslag door

De gemeente Schiermonnikoog heeft woensdag om 21.43 uur opnieuw als eerste de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen doorgegeven.

D66 is er de grootste partij geworden. De partij kreeg 18,7 procent van de stemmen. De VVD werd de tweede partij met 17,4 procent.

Vlieland gaf als tweede de uitslagen door. Daar was de winst voor de VVD (26 procent van de stemmen). D66 werd daar de tweede partij met 19,7 procent.

De strijd om het als eerste melden van de eindstand gaat al jaren tussen Schiermonnikoog, Vlieland en het Gelderse Rozendaal. Dat zijn de kleinste gemeenten van het land, met elk ongeveer duizend kiezers. De gemeente Rozendaal heeft er door de komst van een nieuwe wijk ook meer bewoners bijgekregen en achtte zich al kansloos in de 'strijd'.

21.47 - BoerBurgerBeweging 'is de dark horse van de verkiezingen'

In een reactie op de eerste exitpoll waarin BBB een zetel weet te pakken in de Tweede Kamer, tweet lijsttrekker Caroline van der Plas:

21.45 - Nieuwe partij Volt 'ongelooflijk blij', maar houdt nog slag om de arm

Laurens Dassen, de lijsttrekker van de pro-Europese partij Volt, zegt dat hij en de rest van zijn partij "ongelooflijk blij" zijn met het zetelaantal dat Ipsos in zijn exitpoll voorspelt. Volgens de peiling krijgt de partij mogelijk vier zetels. De exitpoll houdt wel een marge van twee zetels aan. Volt zegt dan ook de definitieve uitslag af te willen wachten.

"Het lijkt erop dat Volt voor het eerst in een nationaal parlement komt en hopelijk is dat een startschot voor Volt in andere landen", zegt Dassen. De partij is ook in andere Europese landen actief, en heeft een zetel in het Europees Parlement. "Het is hoe dan ook geweldig dat onze Europa-agenda bij kiezers is aangekomen", aldus Dassen.

21.40 - D66 spreekt van historische uitslag

De gelukkige campagneleider spreekt van een campagne van optimisme en verbinding. Volgens hem heeft lijsttrekker Sigrid Kaag heel Nederland in de ban gebracht van "haar menselijkheid en idealen".

Zelfs als er van deze voorspelling nog twee zetels af gaan, is het volgens Sjoerdsma een historische uitslag. Het liefst ziet hij deze uitslag niet meer veranderen. "Wat mij betreft beitelen we deze exitpoll in steen."

21:35 - Campagneleider Sophie Hermans van de VVD: "Rutte sprong van de bank"

Dat de VVD gegroeid is en opnieuw de grootste partij in de Tweede Kamer wordt, "laat zien dat Nederland vertrouwen uitspreekt in de VVD, in Mark Rutte, in deze ongekende crisis". Dat zegt campagneleider Sophie Hermans in een eerste reactie op de exitpoll. Daarin staat de VVD op 35 zetels. "Het is gelukt. Dat vervult mij met trots", zegt Hermans.

De VVD voerde een campagne rond premier en lijsttrekker Mark Rutte, maar het is een overwinning voor de hele VVD, vindt Hermans. "Ik denk dat resultaat is van vier jaar keihard werken, leiderschap tonen in moeilijke tijden." Rutte zelf reageerde er blij op de exitpoll. "Hij sprong van de bank".

Hermans feliciteerde ook D66-leider Sigrid Kaag "met een fantastische uitslag". Volgens de eerste exitpoll staat die partij op 27 zetels.

21.30 - JA21-leider Joost Eerdmans 'had deze uitslag niet durven dromen'

JA21-leider Joost Eerdmans "had niet durven dromen" dat zijn partij mogelijk 3 zetels haalt. Dat zetelaantal kreeg JA21 volgens de exitpoll van Ipsos, die de peiling uitvoerde voor de NOS. Wel wordt een foutenmarge van twee zetels gehanteerd.

Eerdmans noemt het "vrij uniek" dat mensen "in deze groten getale hun vertrouwen geven aan een partij die zo kort bestaat". JA21 ontstond eind vorig jaar nadat Eerdmans en Annabel Nanninga na een ruzie vertrokken bij Forum voor Democratie. "Met onze fractie gaan we er alles aan doen om dat vertrouwen te verzilveren en resultaten te boeken", zegt Eerdmans. "Dit is prachtig maar tegelijkertijd nog maar het begin."

21.20 - Exitpoll Ipsos: VVD de grootste, D66 op twee en 4 nieuwe partijen in de kamer

Volgens een exitpoll van Ipsos, in opdracht van de NOS, blijft de VVD de grootste partij in de Tweede Kamer met 35 zetels, dat is twee meer dan in 2017. D66 pakt in de poll de tweede plek met 27 zetels, dat zijn acht zetels meer dan bij de vorige verkiezingen.

De PVV komt uit op de derde plek met 17 zetels (-3), gevolgd door het CDA met 14 zetels (-5). De PvdA pakt opnieuw 9 zetels en wordt gevolgd door GroenLinks, die flink inleveren. Ze gaan met zes omlaag aar 8 zetels. Het Forum voor Democratie wint volgens de exitpoll vijf zetels en komt op 7.

De Tweede Kamer lijkt er ook vier nieuwe partijen bij te krijgen. Volgens de exitpoll heeft de pro-Europese partij Volt 4 zetels weten te pakken, het rechtse JA21 3, Bij1 van Sylvana Simons 1, en de BoerBurgerBeweging ook 1.

Het gaat om een voorlopige uitslag op basis van een peiling en de resultaten zijn nog niet definitief. Dit jaar houdt Ipsos een onzekerheidsmarge van twee zetels aan.

21.00 - Ipsos: opkomst verkiezingen 2021 is 81 procent

De opkomst bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer is 81 procent. Dat blijkt uit een exitpoll van Ipsos in opdracht van de NOS na het sluiten van de stembureaus. De opkomst bij de stembusgang vier jaar geleden was 81,9 procent.

20.24 - FVD schendt coronaregels bij bijeenkomst in Amsterdam, OM start een onderzoek

Het Openbaar Ministerie onderzoekt of Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet woensdag tijdens een bijeenkomst in het Westerpark in Amsterdam de coronaregels heeft overtreden en welke consequenties dat eventueel moet krijgen.

Tijdens de bijeenkomst vraagt Baudet honderden mensen die op afstand van het podium staan: "Is het mogelijk om wat dichterbij te komen, om het wat gezelliger te maken?" Daarop stappen de mensen allemaal dicht opeen naar voren. Even later wordt het nummer Leef van André Hazes jr. gedraaid, waarop Baudet en het publiek springen en dansen.

20.10 - Ipsos: totale opkomst is om 19.45 uur opgelopen naar 74 procent

De totale opkomst bij de Tweede Kamerverkiezingen is woensdagavond om 19.45 uur opgelopen van 57 naar 74 procent. Dat blijkt uit een schatting van onderzoeksbureau Ipsos in opdracht van de NOS.

Ipsos heeft de opkomst van maandag, dinsdag, woensdag en de briefstemmers bij elkaar opgeteld. Woensdag heeft tot 19.45 uur ongeveer 55 procent van de kiesgerechtigden gestemd. Ipsos schat de opkomst van maandag en dinsdag op 12 procent en die van de briefstemmers op 7 procent. In totaal komt de geschatte opkomst tot 19.45 uur daarmee op 74 procent.

Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 was de opkomst op dit tijdstip 73 procent. Maar Ipsos geeft aan dat het lastig is deze aantallen te vergelijken, omdat er dit jaar zoveel vroege stemmen zijn uitgebracht.

20:05 - Amsterdamse stembureaus hebben stembiljetten tekort

Een aantal stembureaus in Amsterdam zijn door de drukte tegen een tekort aan stembiljetten aangelopen."Gedurende de dag gingen bij enkele stembureaus de biljetten snel op, maar dat gebeurde bij niet meer dan tien locaties", zegt een woordvoerder van de gemeente. "De mensen worden doorgestuurd naar andere dichtstbijzijnde stembureaus, of ze kunnen wachten tot de loketten weer zijn aangevuld."

De woordvoerder zegt dat, ondanks de vele jaren van ervaring met stemmen, je nooit precies weet waar mensen gaan stemmen. "We weten van oudsher waar het druk en minder druk is, en waar we drukte verwachten zijn meer stembureaus en stembiljetten."

De coronamaatregelen maken dat dit lastiger in te schatten is en dus kan er volgens de woordvoerder altijd een tekort ontstaan. "Door corona konden we 40 procent van de bureaus van 2017 niet gebruiken omdat ze te smal en te klein zijn. Daardoor zijn er nieuwe locaties en dat maakt het lastig de drukte te voorspellen."

19.25 - Aangifte tegen FVD-leider Thierry Baudet vanwege ronselen van stemmen

Er is aangifte gedaan tegen de lijsttrekker van Forum voor Democratie, Thierry Baudet. Hij zou in een livestream van de partij aan zij leden hebben uitgelegd hoe zij volmachten kunnen 'regelen' voor de Tweede Kamerverkiezingen. De aangifte is een oud-directeur van de lokale omroep van Den Bosch, Frank de Bie.

"Als je niet stemt, dan telt je stem niet mee en daarom is het zo belangrijk dat mensen die FVD een warm hart toedragen in hun omgeving mensen enthousiasmeren om volmachten aan hen af te geven", zei Baudet in het gewraakte fragment. "Mensen die misschien niet zo politiek betrokken zijn, die willen misschien wel een volmacht geven en dan kun je dus toch meermaals stemmen. Dus één persoon kan vier keer stemmen eigenlijk, als je maar die volmachten kunt regelen."

Het Openbaar Ministerie in Den Bosch bevestigt de aangifte en bestudeert die op dit moment, zegt een woordvoerster. "We gaan na in hoeverre er in het filmpje sprake is van strafbare feiten." Volgens haar is dit tot nu toe de enige aangifte die is binnengekomen.

Kiezers actief benaderen met de vraag een volmacht af te geven heet ronselen en is strafbaar. FVD ontkende een paar weken geleden dat Baudet in het fragment oproept tot ronselen. Een woordvoerster liet weten dat FVD-leden zich "uitsluitend mogen richten tot mensen die zelf al van plan waren om bij volmacht te stemmen, maar moeite hebben een gevolmachtigde te vinden. In dat geval is uitdrukkelijk geen sprake van ronselen."

19.00 - Op het nippertje stemmen: door heel het land staan er lange rijen voor de stembureaus

Met nog twee uur te gaan voor de stembureaus sluiten, vullen de sociale media zich met foto's van lange rijen kiezers die staan te wachten om hun stem uit te brengen. Vooral in de grote steden is het druk, in Utrecht en Nijmegen werden kiezers bij de grote stemlokalen zelfs geadviseerd ergens anders te gaan stemmen.

Bij de stembureaus op de stations loopt het de hele dag storm. In Nijmegen, dat om 05.15 uur de deuren al opende, stond de teller eind van de middag op 1100 stemmers. In Amsterdam Centraal ontvingen ze rond zes uur de 500e stemmer.

18.50 - Verkiezingskunst

Niet alle rode stempotloodjes komen voor honderden euro's op Marktplaats terecht. Sommige worden gebruikt om echte collectors items mee te maken, zoals kunstenaar Joost Alferink, die het hele potlood gebruikte voor zijn kunstwerk 'OneVote'.

18.05 - Ipsos: totale opkomst is om 17.45 uur opgelopen naar 57 procent

De totale opkomst bij de Tweede Kamerverkiezingen is woensdagmiddag om 17.45 uur opgelopen van 42 naar 57 procent. Dat blijkt uit een schatting van onderzoeksbureau Ipsos in opdracht van de NOS.

Ipsos heeft de opkomst van maandag, dinsdag, woensdag en de briefstemmers bij elkaar opgeteld. Woensdag heeft tot 17.45 uur ongeveer 38 procent van de kiesgerechtigden gestemd. Ipsos schat de opkomst van maandag en dinsdag op 12 procent en die van de briefstemmers op 7 procent. In totaal komt de geschatte opkomst tot 17.45 uur daarmee op 57 procent.

Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 was de opkomst op dit tijdstip 55 procent. Maar Ipsos geeft aan dat het lastig is deze aantallen te vergelijken, omdat er dit jaar zoveel vroege stemmen zijn uitgebracht.

17.30 - 'Silent disco stemmen' in Amsterdam

In Amsterdam kunnen kiezers 'dansend' naar de stembus. In het cultureel centrum Tolhuistuin krijgen stemmers bij aankomst een draadloze hoofdtelefoon waarmee ze in de rij een klein feestje kunnen bouwen. Als de kiezers aan de beurt zijn, ruilen ze hun koptelefoon in voor een stembiljet.

"We zien hier veel vrolijke gezichten", aldus een woordvoerster van de Tolhuistuin. "Een aantal mensen is hier speciaal naartoe gekomen om te stemmen en sommigen zijn ook verrast dat we er hier op afstand een klein feestje van proberen te maken. Veel mensen vinden het leuk dat we dit doen."

Het dansen in de rij bij de Tolhuistuin gaat door tot 20.30 uur.

16.50 - Stembussen zitten sneller vol

De stembussen zitten dit jaar sneller vol dan tijdens eerdere verkiezingen, en dus moeten er "stembusstampers" en nieuwe bussen aan te pas komen. Dat merken ze ook in Rotterdam. "De stemformulieren zijn groter dit keer, want er zijn meer partijen die deelnemen aan de verkiezingen", aldus een gemeentewoordvoerder.

Tijdens deze Tweede Kamerverkiezingen doen 37 partijen mee, een naoorlogs record. En dus zijn er op het stembiljet evenveel kolommen nodig, waardoor het papier groot uitvalt en veel ruimte inneemt in de stembus. Met een zogenaamde stembusstamper, "een houten stok die door de bus heen kan", wordt de stapel aangedrukt, vertelt de Rotterdamse woordvoerder. Ook zijn er nieuwe stembussen naar de drukke stembureaus onderweg.

Er is volgens de woordvoerder nog een andere oorzaak waardoor de bakken snel vol zitten. "Normaal zetten we op de stempas de dichtstbijzijnde locatie waar je kan stemmen. Nu niet, en dus is er meer spreiding." Ook maakt Rotterdam, net als veel andere gemeenten, gebruik van een druktemeter. "Dus je kunt zien hoe druk het is op jouw stembureau, dan kun je even wachten of wat verderop gaan. Dat maakt het lastig inschatten waar het drukker wordt", legt de woordvoerder uit.

Ook stemmen dit jaar veel minder mensen onderweg naar hun werk. "Normaal kunnen we op basis van eerdere verkiezingen inschatten wie onderweg naar het werk gaan stemmen, dus bijvoorbeeld op Rotterdam Centraal hebben we dan een groter bureau ingericht", aldus de woordvoerder over de druktespreiding bij de 400 stembureaus in Rotterdam.

15.50 - Ongeadresseerde briefstemmen gaan alsnog naar juiste gemeente
Gemeenten die woensdagmorgen een stapel ongeadresseerde enveloppen bezorgd kregen met daarin waarschijnlijk een stembiljet, moeten die enveloppen woensdagmiddag openen. Als er in de envelop zowel een stempas als een stembiljet zit, wordt de uitgebrachte poststem woensdag alsnog bij de juiste gemeente bezorgd. Het ministerie van Binnenlandse Zaken gaat dat indien nodig logistiek ondersteunen, zegt een woordvoerster van het ministerie.

De stapel post riep in verschillende plaatsen verbazing op. maar volgens het ministerie zijn de projectleiders van de verkiezingen in de 25 gemeenten op 11 maart geïnformeerd na een signaal van PostNL. "Toen bleek dat misschien de verkeerde enveloppen gebruikt zouden worden voor het poststemmen, hebben we gekeken wat er moest gebeuren met ongeadresseerde enveloppen, die natuurlijk niet bij PostNL konden blijven liggen. Er zijn toen 25 gemeenten verspreid over het land uitgekozen waar de enveloppen bezorgd konden worden", legt de woordvoerster van Binnenlandse Zaken uit.

15.45 - '16 seconden over het uitvouwen van een stembiljet'
In de Diekmanhal in Enschede zijn 26 studenten van een uitzendbureau sinds woensdagochtend 7.45 uur bezig met het tellen van de briefstemmen. Het verloopt allemaal voorspoedig. "We doen maar 16 seconden over het uitvouwen en tellen van een stem", laat coördinator van het briefstemtellen Teun Oosterholt (24) vanuit de sporthal weten.

15.20 - VNG haalt opkomstenuitslag.nl uit de lucht na lek bij uitslagen
De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft de website opkomstenuitslag.nl uit de lucht gehaald. Gebruikers van het forum van techsite Tweakers ontdekte in de broncode van de site de stemuitslagen van vier steden. Naast opkomstcijfers waren zo ook al uitslagen per partij openbaar.

Tweakers denkt niet dat het om de gegevens van alle stembureaus in de steden Groningen, Nijmegen, Eindhoven en Den Haag gaat. Dat komt omdat het aantal gevonden stemmen nog beperkt is. Zo waren er uit Nijmegen bijna 2500 stemmen te vinden, en in Den Haag 147.

De site opkomstenuitslag.nl toont data die komen uit de StembureauApp, die zestien gemeenten gebruiken. De app wordt beheerd door VNG en ondersteunt stembureaus bij het tellen van de stemmen. De stemuitslagen mogen pas vanaf woensdagavond 21.00 uur worden gepubliceerd.

14.40 - Tellen van briefstemmen 'verloopt soepel'
Het tellen van de briefstemmen lijkt in de gemeenten soepel te verlopen. Woensdag om 07.30 uur begonnen de gemeenten met het tellen van de stembiljetten die op de post gedaan zijn door 70-plussers. Ook de stemmen die maandag en dinsdag vervroegd zijn uitgebracht bij een beperkt aantal stemlokalen worden geteld.

"Het loopt goed door", zegt een woordvoerder van de gemeente Groningen. "Een aanzienlijk deel van de briefstemmen die eerst ongeldig waren verklaard kunnen nu toch meegeteld worden". Demissionair minister Kajsa Ollongren paste maandag de procedure aan voor het tellen van de briefstemmen. Daardoor kunnen enveloppen waarin zowel een geldige stempas als een stembiljet zit, toch meegeteld worden.

14.35 - Grote drukte stemwijzers tijdens vooravond laatste verkiezingsdag
De websites van kieswijzers beleefden topdrukte op dinsdagavond, de vooravond van de laatste verkiezingsdag. Tijdens het laatste lijsttrekkersdebat en het Jeugdjournaal zagen Kieskompas, Stemwijzer en Kieswijzer voor Kinderen alle drie een piek. Ook woensdag blijven de stemwijzers vaak geraadpleegd.

14.30 - Stemmen naar grotere locaties om coronaproof te tellen
Een aantal gemeenten brengt vanwege de 1,5 meter afstand de stembussen na sluiting van de stembussen naar een grote locatie. Vanwege corona moet er om veilig te kunnen tellen minimaal 60 vierkante meter beschikbaar zijn, zo meldt onder meer de gemeente Den Haag.

Daar worden de stemmen vanuit ruim honderd locaties naar ruime plekken, zoals de Fokker Terminal (Binckhorst), het World Forum (Scheveningen), Sportcampus Zuiderpark (Escamp) en het GIA Trade & Exhibition Center (Kerketuinen).

In Rotterdam is het ook op zo'n honderd stembureau's te krap voor het tellen. De stembussen worden daarom onder begeleiding naar Ahoy gebracht. In Utrecht gaat het om 25 stembureau's die niet geschikt zijn om coronaproof te tellen, die stemmen gaan naar de Jaarbeurs.

14.20 - Ipsos: totale opkomst is om 13.45 uur opgelopen naar 42 procent
De totale opkomst bij de Tweede Kamerverkiezingen is woensdagmiddag om 13.45 uur opgelopen van 30 naar 42 procent. Dat blijkt uit een schatting van onderzoeksbureau Ipsos in opdracht van de NOS.

Ipsos heeft de opkomst van maandag, dinsdag, woensdag en de briefstemmers bij elkaar opgeteld. Woensdag heeft tot 13.45 uur ongeveer 23 procent van de kiesgerechtigden gestemd. Ipsos schat de opkomst van maandag en dinsdag op 12 procent en die van de briefstemmers op 7 procent. In totaal komt de geschatte opkomst tot 13.45 uur daarmee op 42 procent.

14.05 - Rood stempotlood aangeboden voor 25.000 euro
Op handelsplatform Marktplaats worden meerdere rode stempotloden te koop aangeboden. Het is voor het eerst dat de potloden na het stemmen mee naar huis mogen worden genomen, en dus kan het als collector's item worden gezien. 'Rod' uit Leidschendam ziet er wel handel in en heeft zijn potlood aangeboden voor 25.000 euro.

In verschillende gemeenten mogen stemmers het potlood meenemen vanwege de coronamaatregelen. Waarschijnlijk is het potlood van Rod een van de eerste die is meegenomen, aangezien hij zijn "Stempotlood 2021 Rood" met de beschrijving "unicum, 1x gebruikt" al op maandag online heeft aangeboden. Vanwege corona kon er maandag en dinsdag al gestemd worden, om zo drukte op stembureaus te voorkomen en mensen uit kwetsbare groepen de ruimte te geven.

13.35 - Stemmen op stations gaat 'gestaag door'
Het stemmen op de NS-stations gaat "gestaag door", laat een NS-woordvoerder weten. Op Nijmegen Centraal is er al flink gestemd. "Daar staat de teller op 500, want dat stembureau was al om 5.15 uur opengegaan."

"Momenteel staat de teller van het aantal mensen dat hun stem op Utrecht Centraal heeft uitgebracht op 450", laat de woordvoerder eind woensdagochtend weten. Rond half tien hadden zeker 250 mensen daar hun stem voor de Tweede Kamerverkiezingen uitgebracht.

Amsterdam Centraal had eind van de ochtend 300 kiezers ontvangen. Het stembureau daar stond rond half tien nog op minimaal 100 stemmers.

12.50 - Her en der een lange rij voor stembureaus
Bij veel stembureaus door het hele land is het druk. Mensen staan onder meer in Almere, op het Binnenhof en in Amsterdam in de rij, die dit keer door coronaregels langer is dan bij andere verkiezingen. Vooral bijzondere locaties zijn in trek, zoals musea, waar stemmers nieuwsgierig meteen een kort kijkje nemen. Ook op treinstations wordt veel gestemd.

Tegen het middaguur hadden de meeste partijleiders hun stem uitgebracht, onder hen ook een aantal nieuwkomers die hopen op zetels in de Tweede Kamer. Op een aantal locaties is ook het tellen van de briefstemmen al in volle gang, zoals in het Haagse World Forum en in de RAI Amsterdam.

12.30 - Hugo de Jonge in thuisquarantaine
Minister Hugo de Jonge twitterde kort nadat hij had gestemd in Rotterdam dat hij in thuisquarantaine is gegaan: de app CoronaMelder gaf aan dat hij mogelijk nog in contact is geweest met iemand met corona. De bewindsman zei geen klachten te hebben. De stembureauvoorzitter benadrukte daarna dat zijn bureau veilig is omdat alles volgens alle procotollen verloopt.

De Jonge heeft, met mondkapje, vanuit zijn auto gestemd in een tent in de autostemstraat. Dat stemmen ging overigens niet vlekkeloos: De Jonge had per ongeluk zijn oude, en niet meer geldige paspoort meegenomen en moest thuis het juiste halen.

Het stembureau waar minister Hugo de Jonge woensdag stemde, neemt geen maatregelen nu de bewindsman ná het stemmen in thuisquarantaine is gegaan. Volgens voorzitter Okke Hoek van het stembureau zijn alle protocollen en maatregelen in acht genomen. "Handschoenen, mondkapjes, afstand bewaren, kuchschermen. Bovendien is het in de tent, dus semi-buiten. En de minister stemde vanuit zijn auto met een mondkapje op."

12.25 - Stapel ongeadresseerde enveloppen met stembiljet bij gemeenten
In 25 gemeenten in Nederland is woensdagmorgen een stapel ongeadresseerde enveloppen bezorgd met daarin waarschijnlijk een stembiljet. Het gaat om de envelop die bestemd was voor het bijsluiten van een stempas en die met het stembiljet in een wel geadresseerde envelop voor het briefstemmen verzonden moest worden, zegt een woordvoerder van de gemeente Nijmegen. In Nijmegen zijn zo'n vijftig tot zestig blanco enveloppen bezorgd. Het is nog niet bekend hoeveel enveloppen er in totaal in de 25 gemeenten circuleren.

Het is een raadsel waarom de niet-geadresseerde enveloppen in de 25 gemeenten zijn bezorgd, zei ook minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken. Besloten is dat de gemeenten de enveloppen woensdagmiddag gaan openen. Als er stembiljetten in zitten, worden die zo mogelijk nog woensdag bij de juiste gemeenten bezorgd. Het ministerie zoekt uit hoe dat het beste kan gebeuren.

11.15 - Ipsos: totale opkomst tot 10.30 uur is zo'n 30 procent
De totale opkomst bij de Tweede Kamerverkiezingen was tot woensdagochtend 10.30 uur zo'n 30 procent. Dat meldt onderzoeksbureau Ipsos in opdracht van de NOS. Het onderzoeksbureau heeft de opkomst van maandag, dinsdag, woensdagochtend en de briefstemmers bij elkaar opget

Woensdagochtend heeft volgens Ipsos tot nu toe zo'n 11 procent van de kiesgerechtigde mensen gestemd. Op maandag en dinsdag, toen de stembureaus vooral voor de risicogroepen open waren, was de totale opkomst naar schatting 12 procent en Ipsos schat de opkomst op basis van briefstemmers op 7 procent. Samen is dat dus 30 procent.

Vier jaar geleden was de opkomst rond 10.30 uur zo'n 15 procent. Volgens Ipsos is het echter lastig om de opkomst in 2017 met die in 2021 te vergelijken, vanwege het briefstemmen door de 70-plussers en vervroegd stemmen op maandag en dinsdag.

10.00 - Aanzienlijk drukker op stations op derde dag verkiezingen
Het is aanzienlijk drukker op de treinstations op de derde dag van de Tweede Kamerverkiezingen dan afgelopen maandag en dinsdag. Volgens een woordvoerder van de NS is het "behoorlijk druk" op Utrecht Centraal en "loopt het onder meer op Amsterdam Centraal en station Nijmegen lekker door". Binnen twee uur hebben enkele honderden mensen al hun stem uitgebracht.

De Tweede Kamerverkiezingen in cijfers:

  • Ongeveer 13,2 miljoen Nederlanders mogen hun stem uitbrengen bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2021.
  • Dit zijn de 29e landelijke verkiezingen sinds 1918 (de eerste met algemeen kiesrecht).
  • In 352 gemeenten in Nederland en drie bijzondere gemeenten in het Caribisch gebied (Bonaire, Sint Eustatius en Saba) wordt er gestemd.
  • 37 partijen om uit te kiezen, een naoorlogs record.
  • 1579 kandidaten.
  • Ruim 2,4 miljoen kiesgerechtigden zijn 70 jaar of ouder. Zij mogen per post stemmen.
  • 20 kieskringen, waaronder een die bestaat uit de bijzondere Caribische gemeenten Bonaire, Saba en Sint Eustatius.
  • Bijna 93.000 in het buitenland woonachtige Nederlanders hebben zich geregistreerd om te stemmen.

Lees meer over de Tweede Kamerverkiezingen: